Έξω από το ανάκτορο Ουφίτσι της Φλωρεντίας που στεγάζει την Galleria degli Uffizi, δηλαδή το Μουσείο -Πινακοθήκη, υπάρχει το παραπλεύρως άγαλμα του Νiccolò Macchiavelli (1469-1527).
Γεννήθηκε σε μια φτωχή οικογένεια στη Φλωρεντία. Υπήρξε Ποιητής, Μυθιστοριογράφος και Μεταφραστής κλασικών έργων. Θεωρείται εκπρόσωπος της Λόγιας Λατινικής Κωμωδίας.
Σε μια εποχή, οπού οι πολιτικές καταστάσεις δημιουργούν εντάσεις, έγραψε μια σειρά από Επιστολές για τα πρόσωπα που είχε γνωρίσει μέσα από την θέση οπού κατείχε. Ήταν δεύτερος Καγκελάριος στην Δημοκρατία της Φλωρεντίας από το 1498. Στη δική του δικαιοδοσία ήταν η Διοίκηση των περιοχών της Φλωρεντίας και συμμετείχε σε διπλωματικές αποστολές, γιατί υπήρξε ένας από τους έξι γραμματείς του Πρώτου Καγκελάριου και ήταν μέλος στο Συμβούλιο των "Δέκα του Πολέμου". Είχε γνωρίσει τον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΒ΄, τον αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Μαξιμιλιανό Α΄, τον Καίσαρα Βοργία Δούκα της Ρωμανίας, τον Πάπα Ιούλιο Β΄. Οι Επιστολές του, μέσα στις οποίες διατύπωνε τις σκέψεις του γι΄ αυτά τα πρόσωπα, αποτέλεσαν το υλικό γραφής για το έργο του "Ο Ηγεμών". Αλλά το 1512 καταλύεται η Δημοκρατία στη Φλωρεντία κι επιστρέφουν πάλι οι Μέδικοι στο παλάτι και ο Μακιαβέλι χάνει τη θέση που είχε και φυλακίζεται, ως ύποπτος συνομωσίας εναντίον των Μεδίκων. Τον επόμενο χρόνο ολοκλήρωσε το έργο του "Ο Ηγεμών" και συμμετείχε σε ομάδες Ουμανιστών της εποχής του. Το 1518 ολοκληρώνει την κωμωδία "Ο Μανδραγόρας" και το 1521 το βιβλίο "Τέχνη του Πολέμου). Συνεχίζει να γράφει και συνέγραψε τις Διατριβές για τα δέκα πρώτα βιβλία ιστορίας του Τίτου Λίβιου.
Ο Νικολό Μακιαβέλι στο βιβλίο του "Ο Ηγεμών" παρουσιάσει τις απόψεις του που τον χαρακτηρίζουν, δημιουργώντας τον "μακιαβελισμό". Χαρακτηριστικά του κινήματος αυτού, είναι ο άνθρωπος εκείνος που εστιάζει στις δικές του ανάγκες και οι απόψεις του είναι χειριστικές προς τους άλλους, ώστε να πετύχει τους δικούς του σκοπούς. Οι στόχοι επιτυγχάνονται, όταν είσαι σκληρός με τους αντιπάλους σου προσβλέποντας στη δική σου δόξα καταργώντας ηθικούς νόμους και αρχές.
Ο "μακιαβελισμός" από ψυχολογικής πλευράς έχει τα εξής χαρακτηριστικά στο άτομο που έχει αυτήν τη θεωρία και έκφραση ζωής: Εστιάζει το άτομο στις δικές του φιλοδοξίες με γοητεία κι αυτοπεποίθηση, δίχως ηθικούς φραγμούς κι αρχές, ενώ φλερτάρει συνεχώς, έχοντας στόχο τα χρήματα και τη δόξα. Χειρίζεται τους άλλους και δεν τους συμπονά. Κάνει υπομονή μέχρι να πετύχει αυτό που θέλει. Οι "μακιαβελιστές" δεν δένονται συναισθηματικά και ο άνθρωπος που είναι μαζί τους αισθάνεται "μόνος". Συνήθως είναι προσωπικότητες με χαρακτηριστικά διπροσωπίας στις σχέσεις τους και έχουν χειριστική συμπεριφορά και στάση κυνική. Εύκολα διακρίνονται αυτοί οι χαρακτήρες σε χώρους πολιτικής, στρατιωτικής, θρησκευτικής και επιχειρηματικής δράσης.
Μελετώντας το βιβλίο "Ο Ηγεμών", συνειδητοποιούμε το πατριωτικό πάθος του Μακιαβέλι που ποθεί ν΄ αναβιώσει η αρχαία Ρώμη την αρχαία της δύναμη και δόξα, αλλά και τον πλούτο της και ιδιαίτερα αυτό φαίνεται μέσα στο τελευταίο κεφάλαιο "Προτροπή για την απελευθέρωση της Ιταλίας από τους βαρβάρους". Διακρίνουμε την τάση να διευρυνθεί η πίστη τους στο έθνος με ένα ρεύμα ανάλυσης στον τομέα Διεθνών Σχέσεων με τάσεις φιλοσοφίας του Δικαίου. Τονίζει δε την σημασία που έχει ο "ηγεμών" στα μάτια των πολιτών του. Αναλύει πως πρέπει να φαίνεται, πως είναι "πιστός" στα χριστιανικά ιδεώδη, αλλά ταυτόχρονα ανεξάρτητος από ηθικοθρησκευτικές ιδέες, όταν χρειαστεί να προστατέψει την ηγεμονία της χώρας του για το κοινό καλό. Δηλαδή θεμελιώνει την Πολιτική Επιστήμη, δίχως να το επιδιώκει, καθώς διατυπώνει αυτονομία στην Πολιτική από ηθικής και θρησκευτικής άποψης. Τονίζει πως όταν ένας ηγεμόνας αναλαμβάνει εξουσία, στοχεύει να την διατηρήσει με κάθε μέσο θεμιτό κι αθέμιτο και να τιθασεύει την εξουσία με αξιοσύνη. Αυτή τη θεωρεί ανώτερη αρετή γιατί περιλαμβάνει στρατηγική, γενναιότητα, αποφασιστικότητα και σκληρότητα. Ικανότητες των σπουδαίων ηγετών μαζί με την καλή τύχη. Πετυχαίνει κάποιος τους στόχους του , όταν συνδυάζει καλοτυχία και προσωπικές ικανότητες αρετής. Με τις προσωπικές ικανότητες αξιοποιείται η καλοτυχία με αποφασιστικότητα και δράση.
Ο Μακιαβέλι πιστεύει πως οι άνθρωποι επιθυμούν τα πλούτη και τη δύναμη και για να τα αποκτήσουν οφείλουν να μην κάνουν κανέναν συμβιβασμό ανάμεσα στην ηθική και την πολιτική.
Γράφει: «Η απόσταση ανάμεσα στο πώς ζούμε και στο πώς θα έπρεπε να ζούμε είναι τόσο μεγάλη, ώστε όποιος αφήνει αυτό που γίνεται, για εκείνο που θα έπρεπε να γίνεται, προετοιμάζει την καταστροφή του μάλλον, παρά τη σωτηρία του». Αυτό δηλαδή που πρέπει να μάθει "ο ηγεμών" είναι «να μάθει να μπορεί να μην είναι καλός και να χρησιμοποιεί ή όχι τη γνώση αυτή ανάλογα με την ανάγκη».
Τονίζει δε πως για να λειτουργεί καλά ένα κράτος χρειάζεται εκπαίδευση, νόμους και στρατό, αλλά και τα διδάγματα της ιστορίας αξιοποιώντας τη γνώση τους και ο ηγεμών στοχεύοντας στην αγάπη του λαού του, δίνοντας εντύπωση γενναίου και σκληρού ηγέτη για να τον φοβούνται οι πολίτες του. Ωφελιμιστής συνεχώς και θεωρεί πως οι άνθρωποι είναι αχάριστοι, ψεύτες, υποκριτές, δειλοί κι άπληστοι και για να τους διοικεί πρέπει να τους χειρίζεται μέσα από την επιβουλή διαρκούς φόβου ώστε να γίνουν υπάκουοι. Τονίζοντας συνεχώς την αγάπη να διοικούνται υπό τις διαταγές του, διαφορετικά κινδυνεύει να χάσει την εξουσία του. Έτσι ο καλός ηγεμών δείχνει πράος, ήπιος στην ειρήνη, εγκαταλείποντας τη σκληρότητά του για να πετύχει τους σκοπούς του.
Έτσι λοιπόν διατυπώθηκε η έννοια του μακιαβελισμού που στηρίζεται και μεταχειρίζεται όλα τα μέσα με θεμιτό κι αθέμιτο τρόπο προκειμένου να πετύχει "ο ηγεμών" τους σκοπούς που έχει θέσει, δίχως ηθικούς φραγμούς και νόμους με μηχανορραφίες και δολοπλοκίες μέσα από παράνομες πράξεις οποιασδήποτε μορφής μέσα από διάφορες ομάδες που τον υποστηρίζουν, χειραγωγώντας τους πάντες.
Σαν σήμερα λοιπόν, γεννήθηκε αυτός ο άνθρωπος, το έργο του οποίου εφαρμόστηκε κι εφαρμόζεται έως των ημερών μας.
Νότα Κυμοθόη Λογοτέχνης και Εικαστικός