Νότα Κυμοθόη "Ο δρομέας"
Μια καλλιτεχνική δημιουργία από σπασμένα κρύσταλλα (γυαλιά) και σίδερο, που συνέθεσε σε γλυπτό ο Κώστας Βαρώτσος το 1988 και στολίζει την πλατεία Μεγάλης του Γένους Σχολής, της πόλης των Αθηνών. Η λέξη είναι αρχαία ελληνική κι έρχεται στο νου μου ο ημεροδρόμος δρομέας Ευχίδας, που έδωσε τη ζωή του, για να φέρει το ιερό πυρ των Δελφών, στις Πλαταιές το Καλοκαίρι του 479 π.Χ.
Αυτήν την εποχή, δηλαδή το 479 π.Χ. είχαν τελειώσει οι μάχες με τους Πέρσες, που έφυγαν νικημένοι από τη χώρα μας, η οποία είχε υποστεί ζημιές από τους πολέμους. Είχαν βεβηλωθεί πολλά ιερά και οι άρχοντες των ελληνικών πόλεων αποφάσισαν με ψήφισμα να μη τα αναστηλώσουν για 50 χρόνια, ώστε οι γενιές μέσα σ΄αυτά τα χρόνια να μη λησμονήσουν τη βαρβαρότητα και τη βία του πολέμου.
Οι Πλαταιείς όμως διαφωνούν με αυτήν την απόφαση, την οποία θεωρούν άνομη, διότι αν δεν έκαιγε το ιερό πυρ στα ιερά τους, θα ήταν ως να είναι η πόλη και τα ιερά κατακτημένα από τους Πέρσες. Έτσι αποφασίζουν να φέρουν από το Ιερό των Δελφών το Ιερό Πυρ που θα καθαρίσει με την Ιερότητα του την πόλη και θα την εξαγνίσει και θ΄ανάψει πάλι ο ιερός βωμός τους ώστε να καίει με αγνό και Ιερό Πυρ Απολλώνιου Φωτός!
Ο δρομέας Ευχίδας από τις Πλαταιές διασχίζοντας βουνά, δάση και ρεματιές, φτάνει στο Ιερό των Δελφών, εξαγνίζεται στην Κασταλία Πηγή, τον στέφει με το ιερό δάφνινο στεφάνι του εμβαπτισμένου καθαρού και οι Ιέρειες του δίνουν κατόπιν ιερής τελετής το Ιερό Πυρ και κατορθώνει μέσα σε 24 ώρες, διασχίζοντας 1000 στάδια, δηλαδή 200 χιλιόμετρα, να το παραδώσει στην Ιέρεια των Πλαταιών που άναψε τον Ιερό Βωμό, που στήθηκε για τη νίκη της μάχης των Πλαταιών. Αφού ασπάστηκε τους συμπολεμιστές του απεβίωσε.
Οι Πλαταιείς τιμώντας τον άθλο του δρομέα Ευχίδα, τον ενταφίασαν στο Ιερό της Ευκλείας Αρτέμιδας χαράσσοντας πάνω στην επιτάφια λίθο "Ευχίδας Πυθώδε τρέξας ήλθοε τώδ΄αυθημερόν" όπως μας πληροφορεί ο Πλούταρχος ( Αριστείδης, 20).
Το γλυπτό έργο του Κώστα Βαρώτσου, έχει μια μεγάλη ιστορία. Όλα ξεκίνησαν με απόφαση του τότε Δημάρχου της πόλεως των Αθηνών Μιλτιάδη Έβερτ κι Αντιδημάρχου Σταύρου Ξαρχάκου, στα πλαίσια των καλλιτεχνικών Δρώμενων, που διοργάνωσε ο Δήμος της Αθήνας. Ο Κώστας Βαρώτσος είχε εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην ΧΙΧ Biennale του Σάο Πάολο, πριν 1 χρόνο, δηλαδή το 1987 και ορίστηκε το έργο του αυτό, δηλαδή "ο δρομέας", να παραμείνει 1 μήνα στην πλατεία Ομονοίας, όσο θα διαρκούσαν και τα "Δρώμενα" από το Δήμο Αθηναίων.
(πλατεία Ομονοίας με τον δρομέα στο κέντρο της το 1988)
Ο σκοπός των "Δρώμενων" ήταν να τοποθετηθούν σε κεντρικά σημεία της πόλεως των Αθηνών, έργα εικαστικά σύγχρονης τέχνης, ώστε να εξοικειωθούν τα βλέμματα των περαστικών με αυτό το είδος της τέχνης.
Οι αντιδράσεις πολλές, καθώς το έργο του Κώστα Βαρώτσου παρέμεινε στην Ομόνοια πέραν του συγκεκριμένου χρόνου που είχε οριστεί.
(πλατεία Ομονοίας 1988, με το δρομέα)
Η εικαστική αυτή παρέμβαση μέσα στην κλασσική Αθήνα, δεν πέρασε απαρατήρητη. Άλλοι την θαύμασαν κι άλλοι τη χλεύασαν. Οι κριτικές ήταν πλήθος, με αποτέλεσμα ν΄αποκτήσει εχθρούς φανατικούς και στις συζητήσεις υπήρχε μέγας διχασμός απόψεων.
Το 1994 μετά τις εργασίες στην πλατεία Ομονοίας για το metro το έργο μεταφέρθηκε στην Πλατεία Μεγάλης του Γένους Σχολής, στη θέση όπου παραμένει και σήμερα, απέναντι από το ξενοδοχείο Χίλτον, την Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών και την αρχή του αρχαίου κήπου της αρχαίας Περιπατητικής Σχολής της αρχαίας πόλης των Αθηνών.
Ευχαριστούμε τον Κώστα Βαρώτσο για το υπέροχο έργο του. Ευχαριστούμε την πρωτοβουλία του τότε Δημοτικού Συμβουλίου της πόλεως των Αθηνών, τιμούμε τη μνήμη του Μιλτιάδη Έβερτ κι ευχόμαστε να έχουν κι άλλοι Δημοτικοί Άρχοντες τέτοιες γνώμες, ώστε να τοποθετηθούν τα έργα των Εικαστικών Δημιουργών σε πάρκα και πλατείες σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας!
Νότα Κυμοθόη
